Het testament is voor ondernemers (ook starters) een absolute must en kan veel belasting besparen bij overlijden!

Voor iedere ondernemer is een goed testament een absolute must. Met een goed testament kan worden voorkomen dat bij overlijden de contiuniteit van de onderneming in gevaar komt en kunnen een aantal fiscale regelingen optimaal worden benut. Advies over een testament op maat kost geld, maar de gevolgen van het niet hebben van een testament kunnen (zowel maatschappelijk als financieel) veel kostbaarder zijn!

In dit artikel leest u waarom iedere ondernemer een testament zou moeten maken en wat er in elk ondernemerstestament zou moeten staan.

Regel de bedrijfsopvolging

Eén van de belangrijkste redenen om een testament te maken, is het zelf kunnen bepalen wie de erfgenamen zijn en wat zij erven. Als er geen testament is, bepaalt de wet wie erfgenaam is (zie hierover ook MET RECHT GEREGELD 2020-10). De wet wijst – trapsgewijs – een aantal groepen aan die van de overledene kunnen erven. Tot deze groepen behoren enkel bloedverwanten en de echtgenoot of geregistreerd partner.

De erfenis, inclusief onderneming, kan dan terecht komen bij erfgenamen die misschien helemaal geen verstand van zaken hebben. Zij erven in principe voor gelijke erfdelen en zullen onderling de erfenis moeten verdelen (hierop bestaat een uitzondering voor een ondernemer die kinderen en een echtgenoot achterlaat, waarover dadelijk meer). Bij onenigheid tussen de erfgenamen over de verdeling, kan de continuïteit van de onderneming in gevaar komen.

Met een testament houdt de ondernemer zelf de touwtjes in handen en kan hij/zij bijvoorbeeld bepalen dat de onderneming bij een bepaald persoon terecht moet komen, die verstand van zaken heeft (en bij wie juist beslist niet). Ofwel: wie wil de ondernemer dat zijn bedrijfsopvolger wordt? Dan kan deze persoon in het testament als opvolger worden aangewezen.
Om te voorkomen dat de andere erfgenamen tekort worden gedaan, kan worden bepaald dat de bedrijfsopvolger de waarde van de onderneming wel met de andere erfgenamen moet delen. Uw notaris kan u hierover adviseren.

Hoe regelt de wet de bedrijfsopvolging als de ondernemer een echtgenoot en kinderen achterlaat?  De wet schrijft dan de ‘wettelijke verdeling’ voor!

Als een ondernemer kinderen en een echtgenoot (of geregistreerd partner) achterlaat en géén testament heeft gemaakt, dan gaan de onderneming en alle andere bezittingen naar de echtgenoot.
Kinderen hebben weliswaar rechten (een erfdeel in geld), maar zij kunnen hun erfdeel meestal pas opeisen bij overlijden van de echtgenoot. Dit wordt ook wel aangeduid als ‘de wettelijke verdeling’.

Wanneer het juist de bedoeling is dat één van de kinderen (als beoogd bedrijfsopvolger) de onderneming erft, gooit deze wettelijke verdeling dus roet in het eten. Ook, en minstens zo belangrijk, is dat de wettelijke verdeling niet aansluit bij het optimaal kunnen toepassen van de zogenoemde ‘bedrijfsopvolgingsregeling’ (BOR). Dat is een fiscale regeling die ervoor zorgt dat bij de vererving van ondernemingsvermogen nauwelijks erfbelasting hoeft te worden betaald.

Benut fiscale regelingen optimaal door het maken van een testament!

De bedrijfsopvolgingsregeling in de Successiewet (BOR) is in de wet opgenomen met als doel bedrijfsopvolgingen zonder fiscale belemmeringen te laten verlopen.
Kort gezegd houdt de bedrijfsopvolgingsregeling in dat een erfgenaam of verkrijger, als hij het bedrijf erft, over de waarde van dit bedrijf tot 1 miljoen euro géén erfbelasting hoeft te betalen, als het bedrijf door hem wordt voortgezet.

Als de bedrijfsopvolgingsregeling niet van toepassing is, kan de continuïteit van de onderneming in gevaar komen. Er zou dan namelijk geld aan de onderneming onttrokken moeten worden om de erfbelasting te kunnen voldoen. Om dit te voorkomen zijn er spelregels in de wet opgenomen om geen of weinig erfbelasting te hoeven betalen.

In een testament kunnen de wensen van de ondernemer met betrekking tot de opvolging precies op deze spelregels worden afgestemd, zodat belasting wordt bespaard!

Naast de bedrijfsopvolgingsfaciliteit in de Successiewet, is er ook een regeling voor bedrijfsoverdracht in de Inkomstenbelasting te vinden. Ook hier moet naar gekeken worden om de overdracht van de onderneming naar bijvoorbeeld een partner of kinderen fiscaal optimaal te laten verlopen en zo de continuïteit niet in gevaar te brengen. Een goed testament is de basis hiervoor!

Wat moet er nog meer in een ondernemerstestament staan?

Naast een regeling waarmee de onderneming terecht komt bij de beoogde bedrijfsopvolger, en de afstemming van het testament op de belastingwetgeving, is het aan te raden om in het testament ook een executeur aan te wijzen voor de afwikkeling van de nalatenschap. Dit vereenvoudigt de afwikkeling van de nalatenschap behoorlijk. Het takenpakket van de executeur kan bovendien worden uitgebreid met extra bevoegdheden, zoals het zelfstandig verdelen van de nalatenschap. De executeur wordt dan tevens aangewezen als afwikkelingsbewindvoerder. Hierdoor kan een langdurige en kostbare afwikkeling van de nalatenschap worden voorkomen.

In het testament kan bovendien worden opgenomen dat de erfenis van de ontvanger privé blijft. Dit wordt ook wel ‘de uitsluitings- of privéclausule’ genoemd (hierover ook uitgebreid MET RECHT GEREGELD 2020-13). Op deze manier wordt voorkomen dat bijvoorbeeld de kinderen de waarde van de onderneming bij een echtscheiding die plaatsvindt nadat de erfenis is ontvangen, automatisch moeten delen met hun ex-echtgenoot.

Daarnaast is het verstandig om het testament flexibel in te richten, zodat het testament nog mogelijkheden openhoudt om na uw overlijden maatwerk te leveren waardoor de erfenis op de meest gunstige wijze kan worden verdeeld en de continuïteit van de onderneming gewaarborgd blijft.

Samenvatting en tip

Iedere ondernemer moet een testament maken. Dit is met name van belang voor de erfgenamen en de continuïteit van de onderneming. Ook kunnen familieruzies en een kostbare en langdurige afwikkeling van de erfenis met een goed testament worden vooromen. Bovendien kan met een goed testament veel (erf)belasting worden bespaard.

Wilt u meer advies over dit onderwerp? Neem dan contact op met uw notaris.

Bronvermelding: Met Recht Geregeld, een product van FBN Juristen.