Kunnen we belasting besparen als we onze huwelijkse voorwaarden opheffen?

De gevolgen van het opheffen van huwelijkse voorwaarden

Het opheffen van huwelijkse voorwaarden wordt vaak overwogen in verband met besparing  van erfbelasting, schenkbelasting of overdrachtsbelasting.
Het opheffen van de huwelijkse voorwaarden had vóór 1 januari 2018 tot gevolg dat een algehele gemeenschap van goederen ontstond, waardoor het vermogen van beide echtgenoten vrijwel volledig gemeenschappelijk werd. Hierdoor vond een (onbelaste) vermogensverschuiving tussen de echtgenoten plaats, die fiscaal interessant kon zijn.

Per 1 januari 2018 is de wet veranderd. Voor huwelijksgemeenschappen die vanaf deze datum ontstaan, geldt als standaardsysteem een zogenoemde ‘beperkte gemeenschap van goederen’. Als echtgenoten vandaag de dag hun huwelijkse voorwaarden opheffen, wordt niet meer vrijwel al het vermogen van de echtgenoten gemeenschappelijk. Sommige bezittingen blijven buiten deze beperkte gemeenschap van goederen. Kan het dan nog steeds gunstig zijn voor de belastingheffing om de huwelijkse voorwaarden op het heffen?

Gevolgen van trouwen of opheffen van huwelijkse voorwaarden vóór 1 januari 2018 en daarna?

Voor echtgenoten die vóór 1 januari 2018 getrouwd zijn zonder het maken van huwelijkse voorwaarden, of hun huwelijkse voorwaarden voor deze datum hebben opgeheven, geldt de regeling van de algehele gemeenschap van goederen. Alle bezittingen en schulden die de echtgenoten voor het huwelijk hadden en tijdens het huwelijk verkrijgen, is voor de echtgenoten gemeenschappelijk. Zelfs vermogen dat een echtgenoot via een erfenis of schenking krijgt of heeft gekregen, valt in deze huwelijksgemeenschap, tenzij de overledene of de schenker anders had bepaald in een zogenoemde ‘uitsluitingsclausule’ (zie het bericht MET RECHT GEREGELD 2020-12 voor meer informatie over de uitsluitingsclausule).

Sinds 1 januari 2018 geldt de regeling van de beperkte gemeenschap van goederen. Deze regeling is van toepassing op alle huwelijksgemeenschappen die vanaf deze datum ontstaan, doordat mensen trouwen of doordat echtgenoten hun huwelijkse voorwaarden opheffen. In een beperkte gemeenschap vallen niet de bezittingen en schulden die een echtgenoot voor het huwelijk al privé had. Alleen het vermogen dat de echtgenoten al gezamenlijk hadden voor hun huwelijk en het vermogen dat de echtgenoten krijgen tijdens hun huwelijk, met uitzondering van erfenissen en schenkingen, wordt gemeenschappelijk. In MET RECHT GEREGELD 2020-02 wordt uitgebreider ingegaan op de beperkte gemeenschap van goederen en welk vermogen daar wel of niet in valt.

Opheffen huwelijkse voorwaarden betekent dat een beperkte gemeenschap van goederen ontstaat

De nieuwe wettelijke regeling geldt voor alle huwelijksgemeenschappen die ontstaan op of na 1 januari 2018. Niet alleen echtgenoten die na deze datum zonder huwelijkse voorwaarden trouwen hebben een beperkte gemeenschap van goederen. Ook echtgenoten die vóór dit tijdstip met huwelijkse voorwaarden zijn getrouwd en vanaf 1 januari 2018 hun huwelijkse voorwaarden hebben opgeheven of nu opheffen, vallen onder de nieuwe regeling. Zij zijn door het opheffen van de huwelijkse voorwaarden vanaf dat moment getrouwd in een beperkte gemeenschap van goederen. Dat houdt in dat het vermogen dat de echtgenoten al gezamenlijk hadden en het vermogen dat de echtgenoten vanaf het bestaan van de beperkte huwelijksgemeenschap krijgen (met uitzondering van erfenissen en schenkingen) gemeenschappelijk wordt. Alles wat zij op het moment van opheffen van de huwelijkse voorwaarden privé hadden, blijft privé.

Belasting besparen?

Wanneer vermogen tussen echtgenoten gemeenschappelijk wordt, omdat er een gemeenschap van goederen ontstaat, wordt dit door de fiscus niet gezien als een schenking tussen de echtgenoten. Het ontstaan van een gemeenschap van goederen leidt, als de ene echtgenoot rijker was dan de ander, tot een verschuiving van vermogen, zonder dat daarover schenkbelasting of – als er sprake is van bijvoorbeeld een woning of panden – overdrachtsbelasting hoeft te worden betaald. Ook met het oog op overlijden kan een dergelijke vermogensverschuiving interessant zijn als de rijke echtgenoot eerder overlijdt. Zijn nalatenschap is dan namelijk kleiner, omdat de helft van het vermogen dat in de gemeenschap valt al van de andere echtgenoot is. Fiscaal kan het dus interessant zijn om een gemeenschap van goederen te hebben, zodat vermogen onbelast bij de andere echtgenoot terechtkomt.

Wilt u dat álles van u samen wordt? Kies voor een algehele gemeenschap van goederen
Als het de bedoeling is dat ook al het privévermogen van de echtgenoten gemeenschappelijk wordt dan kan dat nog steeds. Dan moet niet worden gekozen om de huwelijkse voorwaarden op te heffen, maar moeten de bestaande huwelijkse voorwaarden worden aangepast. Met de aanpassing van de huwelijkse voorwaarden is het mogelijk om het ‘oude’ regime, de zogenaamde ‘algehele gemeenschap van goederen’, van vóór 1 januari 2018 van toepassing te verklaren.

Het is aan te raden om deze regeling in de huwelijkse voorwaarden volledig uit te schrijven. Een enkele verwijzing naar een oude wet is vanuit praktisch oogpunt namelijk onhandig, omdat in de toekomst dan oude wetboeken moeten worden geraadpleegd. Overigens kan in de huwelijkse voorwaarden niet al het privévermogen van de echtgenoten gemeenschappelijk worden gemaakt. Een erfenis of een schenking waaraan een uitsluitingsclausule is gekoppeld, blijft altijd privé van de echtgenoot die de erfenis of schenking heeft ontvangen.

Aandachtspunt

De overgang naar een gemeenschap van goederen kan ook gevolgen hebben voor de erfbelasting over uitkeringen van nog lopende levensverzekeringen of overlijdensrisicoverzekeringen. De precieze werking hiervan komt nog aan de orde in een komende editie van MET RECHT GEREGELD.
Laat u adviseren door een notaris of een andere deskundige adviseur met betrekking tot alle facetten van het opheffen of wijzigen van de huwelijkse voorwaarden.

Risico’s bij het opheffen van huwelijkse voorwaarden

Het opheffen van huwelijkse voorwaarden en het creëren van een gemeenschap van goederen brengt naast eventuele fiscale voordelen, ook risico’s voor de echtgenoten met zich mee. Bijvoorbeeld wanneer een van de echtgenoten na opheffing of wijziging van de huwelijkse voorwaarden failliet gaat, of een echtscheiding aanvraagt. Pas daarom op met het wijzigen en opheffen van huwelijkse voorwaarden, zeker als de relatie niet geheel stabiel is, er schuldeisers zijn of één van beide echtgenoten veel ondernemingsrisico loopt. Laat u over het opheffen of wijzigen van bestaande huwelijkse voorwaarden altijd adviseren door een notaris of andere deskundige adviseur.

Procedure wijzigen of opheffen huwelijkse voorwaarden

Het wijzigen of opheffen van huwelijkse voorwaarden gebeurt door het maken van een notariële akte.

Samenvatting en tip

Het opheffen van bestaande huwelijkse voorwaarden kan vooral interessant zijn vanwege fiscale redenen, om belasting te besparen. Wanneer de huwelijkse voorwaarden niet meer gelden, ontstaat een gemeenschap van goederen. Als de ene echtgenoot rijker was dan de ander, leidt dit tot een verschuiving van vermogen, zonder dat daarover belasting hoeft te worden betaald.

Toch zijn er ook grote risico’s verbonden aan het opheffen of wijzigen van huwelijkse voorwaarden, bijvoorbeeld wanneer later door een van de echtgenoten een echtscheidingsverzoek wordt ingediend of wanneer een echtgenoot schuldeisers heeft. Al het vermogen dat gemeenschappelijk is (geworden), kan dan bijvoorbeeld bij de schuldeisers van één van de echtgenoten terechtkomen. Laat u daarom altijd goed adviseren door uw notaris of andere deskundige adviseur of het in uw situatie verstandig is om uw huwelijkse voorwaarden op te heffen of te wijzigen.

Bronvermelding: Met Recht Geregeld, een product van FBN Juristen.