Als u twijfelt of u al een testament heeft gemaakt, kan uw notaris u hier duidelijkheid over geven

Met een testament kunt u regelen wie uw erfgenamen zijn, hoe uw erfenis moet worden afgewikkeld en nog veel meer. Een testament is alleen geldig als het stuk een bijzondere vorm heeft: de meest gangbare vorm is de notariële akte, die wordt opgesteld door de notaris. De reden voor deze bijzondere vorm is, dat in een testament belangrijke beslissingen worden genomen die grote financiële en sociale gevolgen kunnen hebben. De notaris legt niet alleen uw wensen vast in het document, maar adviseert u ook over welke mogelijkheden u hierin heeft, en wat de gevolgen hiervan (kunnen) zijn.

Als een testament bij de notaris is ondertekend, registreert de notaris dit testament in het Centraal Testamentenregister (CTR). Dit gebeurt om ervoor te zorgen dat op een centrale plek wordt bijgehouden bij welke notaris u een testament heeft laten opstellen, en op welk moment dit is geweest. Door deze centrale registratie is uw testament na uw overlijden eenvoudig terug te vinden voor uw erfgenamen.
Als u niet meer zeker weet of u een testament heeft gemaakt, dan kunt u het testamentenregister (laten) raadplegen. In dit artikel leest u hoe u dit kunt doen. Ook leest u hoe bepaalde bezittingen aan iemand kunnen worden nagelaten zonder dat u hiervoor langs de notaris hoeft. Dit heet dan geen testament, maar een ‘codicil’, een handgeschreven stuk dat als een soort ‘mini-testament’ werkt.

Centraal Testamentenregister raadplegen bij leven
Elk testament dat volgens het Nederlandse recht wordt opgemaakt, wordt in het Centraal Testamentenregister (CTR) geregistreerd. In het CTR is daarom te vinden of iemand een testament heeft gemaakt, wanneer dit testament is opgemaakt en bij welke notaris dit testament in bewaring is. Iedere notaris en kandidaat-notaris kan dit register raadplegen. Voorheen konden alleen de nabestaanden van een overledene informatie opvragen over het testament van de overledene. Nu kunnen ook personen die nog leven navraag doen of zij een testament hebben gemaakt. Dit kan door een verzoek te doen bij een notaris of kandidaat-notaris, die vervolgens het register voor u raadpleegt. Ook kunt u zelf kosteloos deze gegevens opvragen bij het CTR. Hiervoor dient u eerst telefonisch een afspraak te maken (0900 1144114), waarna u tijdens kantooruren persoonlijk langs kunt komen bij het CTR in Den Haag. Het CTR zoekt vervolgens de gegevens in het register op.

Centraal Testamentenregister raadplegen bij overlijden
Bent u nabestaande en wilt u weten of de overledene een testament heeft? Ook dan kan elke notaris en kandidaat-notaris voor u in het CTR nagaan of de overledene een testament heeft gemaakt. Ook kunt u zelf deze gegevens kosteloos opvragen via een schriftelijke aanvraag aan het CTR. Naast het aanvraagformulier moet dan ook een uittreksel uit het overlijdensregister worden opgestuurd.
Let op! In het CTR is alleen geregistreerd óf iemand een testament heeft gemaakt. Voor de inhoud van het testament kunt u terecht bij de notaris die het testament in bewaring heeft.

Nalaten zonder een testament te maken: het codicil
Zoals hiervoor al is uitgelegd, stelt de wet een bijzonder vereiste aan het testament. Als hoofdregel schrijft de wet voor het opstellen van een testament de tussenkomst van een notaris voor. Om een geldig testament te maken moet u dus naar de notaris.
Voor bepaalde goederen is het echter wel mogelijk om deze zonder tussenkomst van de notaris aan iemand na te laten. De wet regelt dat dit mogelijk is voor kleren van de overledene, lijfstoebehoren, bepaalde lijfsieraden, bepaalde inboedelzaken en bepaalde boeken. Deze kunnen aan iemand worden nagelaten – in juridische termen: aan iemand ‘gelegateerd’ worden – via een handgeschreven stuk met een datum en handtekening. Een dergelijk handgeschreven stuk wordt ook wel een ‘codicil’ genoemd. Voor een legaat van dergelijke specifiek genoemde zaken geldt dus het vereiste van een notariële akte niet voor de geldigheid van het stuk.
Het nadeel van een handgeschreven stuk dat niet door de notaris is opgesteld, is echter dat dit stuk (het codicil) niet terug te vinden is in het Centraal Testamentenregister. Ook is het niet zeker dat de erfgenamen dit codicil na uw overlijden terug zullen vinden. Als u een codicil maakt is het dus van groot belang om dit goed te bewaren!

Samenvatting en tip
Als u zelf wilt bepalen wie uw erfgenamen zijn, en dit niet wilt laten bepalen door de Nederlandse wet, is het noodzakelijk om een testament te maken. De wet stelt een bijzonder vereiste aan het testament. Als hoofdregel moet een testament worden vastgelegd in een notariële akte, opgesteld door een notaris.
Als een testament is ondertekend door de notaris, wordt dit testament na ondertekening geregistreerd in het Centraal Testamentenregister in Den Haag. In dit register wordt bijgehouden wie een testament heeft gemaakt, wanneer dit testament is gemaakt en bij welke notaris dit testament in bewaring is. Iedere notaris en kandidaat-notaris kan dit register raadplegen en kan u dus vertellen of er een testament is gemaakt.
Op het vormvereiste dat het beschikken over uw nalatenschap alleen mogelijk is via een testament (in een notariële akte), bestaat een uitzondering, namelijk voor bepaalde specifieke zaken zoals kleren of sieraden. Het nalaten van deze zaken kan ook via een handgeschreven stuk dat gedagtekend en ondertekend is, ook wel een codicil genoemd. Het grote nadeel hiervan is echter dat een codicil niet wordt geregistreerd in het Centraal Testamentenregister. Bovendien kan een codicil alleen legaten van bepaalde in de wet genoemde zaken bevatten. Het gebruik hiervan is over het algemeen dus niet aan te raden als u de zaken goed en uitgebreid wilt vastleggen. Het is dan verstandiger om advies te vragen aan uw notaris.

Weet u niet meer zeker of u al eens testament heeft laten opstellen door de notaris of wat daar in staat? Of heeft u nog geen testament en wilt u graag meer informatie over wat u allemaal in een testament kunt regelen? Uw notaris helpt u graag verder.

Wilt u meer advies over dit onderwerp? Neem dan contact op met ons.

Bronvermelding: Met Recht Geregeld, een product van FBN Juristen.