Tip: benoem in uw testament iemand tot executeur van uw nalatenschap zodat er na uw overlijden sneller gehandeld kan worden!

Als iemand overlijdt, vererven diens bezittingen en schulden aan zijn of haar erfgenamen. Wie iemands erfgenamen zijn, wordt door de wet geregeld, tenzij degene die overlijdt een testament heeft gemaakt. In dat laatste geval bepaalt het testament wie de erfgenamen zijn. De erfgenamen volgen samen de overledene op in alle rechten en plichten. Dit betekent dat de erfgenamen ook samen de erfenis moeten afwikkelen, tenzij bij testament een executeur is aangewezen of de zogenoemde ‘wettelijke verdeling’ van toepassing is (over de wettelijke verdeling ook uitgebreid Met Recht Geregeld 2020-06).
Om de erfenis te kunnen afwikkelen is meestal een bezoek aan de notaris nodig, omdat instanties zoals de bank om een zogenoemde ‘verklaring van erfrecht’ of een ‘verklaring van executele’ vragen. In dit artikel wordt uitgelegd wat zo’n verklaring inhoudt en waarvoor je de verklaring nodig hebt.

Wat is een verklaring van erfrecht en waarom is zo’n verklaring nodig?

De verklaring van erfrecht is een document waarmee de erfgenamen tegenover anderen (bijvoorbeeld de bank) kunnen bewijzen dat zij recht hebben op (een deel van) de erfenis. Deze akte is daarom een essentieel stuk in de afwikkeling van iedere nalatenschap.
De verklaring wordt opgesteld door een notaris. De notaris geeft in deze verklaring zijn bevindingen weer over een aantal feiten, zoals: wie is de overledene, was er een testament, wie zijn de erfgenamen en voor welke delen en hebben de erfgenamen de erfenis aanvaard of verworpen?
Ook belangrijk is of er een executeur is benoemd, welke bevoegdheden aan hem of haar zijn toegekend, danwel of er door de erfgenamen een gemachtigde is aangewezen die de erfenis afwikkelt.

De bedoeling van zo’n verklaring is, dat het voor anderen duidelijk is wie bevoegd is om bepaalde handelingen te verrichten tijdens de afwikkeling van de erfenis.

Het onderzoek door de notaris

De notaris zal nooit op alleen een mededeling afgaan dat iemand is overleden. Hij zal een door de begrafenisondernemer af te geven bewijs van overlijden willen zien en bij de Burgerlijke Stand onderzoeken wat de laatste officiële woonplaats van de overledene was. Bij het Centraal Testamenten Register zal hij informeren of de overledene een testament heeft gemaakt en zo ja, waar dat is gemaakt, zodat hij een kopie kan opvragen bij de notaris die het testament heeft opgemaakt.

Als er een testament is, staat daar meestal in wie de erfgenamen zijn, maar dat hoeft niet. “Ik benoem tot erfgenamen mijn kinderen, gezamenlijk” lijkt duidelijk, maar wie zijn de kinderen? Het trouwboekje geeft vaak geen volledige informatie en ook in het persoonsregister van de gemeente staan niet altijd alle kinderen vermeld. Soms is het zelfs zo dat familie opgespoord moet worden, wat een hele tijd kan duren.

Vervolgens moet de erfenis door de erfgenamen worden aanvaard, verworpen, of beneficiair worden aanvaard. Over het (beneficiair) aanvaarden of verwerpen van een nalatenschap en de gevolgen daarvan kunt u meer lezen in Met Recht Geregeld 2020-01.
De erfenis beneficiair aanvaarden is altijd aan te raden als de schulden hoger zouden kunnen uitvallen dan de bezittingen. De notaris moet dus ook weten hoe de nalatenschap financieel is samengesteld. Daarna zal hij de verklaringen voor het (beneficiair) aanvaarden of verwerpen van de erfenis opstellen en misschien ook een boedelvolmacht. Hiervoor moet de notaris weten of de erfgenamen bevoegd zijn om te tekenen. Het kan namelijk zijn dat een erfgenaam failliet is, diens vermogen onder bewind staat of dat deze in de schuldsanering zit. In die gevallen is deze erfgenaam niet bevoegd om te tekenen. Om te controleren of dat al dan niet het geval is, kijkt de notaris in het insolventieregister (faillissement en schuldsanering) en het curatele en bewindsregister. In de gevallen van onbevoegdheid om te tekenen moet een verklaring ook door de curator of bewindvoerder worden getekend en is daarnaast de goedkeuring van de rechter nodig.

De verklaring van erfrecht kan pas worden opgemaakt als alle gegevens verzameld zijn en alle stukken zijn getekend. De notaris verklaart daarin dat “hij zich zo veel mogelijk heeft overtuigd van de juistheid van het volgende…”, want 100% zekerheid kan hij niet geven. Toch mag een derde op die verklaring van erfrecht afgaan, tenzij hij weet van eventuele onjuistheden. Het zal niet verbazen dat het opmaken van een verklaring van erfrecht vaak enkele weken in beslag neemt en soms zelfs nóg langer. In de tussentijd kunnen de erfgenamen vaak niets doen, hetgeen frustrerend kan zijn en een snelle afhandeling van de nalatenschap kan belemmeren. Hiervoor kan een oplossing gevonden worden, namelijk als in het testament van de overledene een executeur is benoemd. Dan kan namelijk een verklaring van executele worden opgemaakt.

Verklaring van executele

Een verklaring van executele kan vaak sneller worden opgemaakt dan de verklaring van erfrecht. Als er een bewijs van overlijden is, de overledene een testament heeft gemaakt waarin een executeur is benoemd, en die executeur zijn benoeming heeft aanvaard, kan vaak al na enige dagen na het overlijden de verklaring van executele worden afgegeven. Op deze manier kan de executeur zich bijvoorbeeld al snel bij de bank identificeren als degene die bevoegd is om de schulden te betalen en de nalatenschap te beheren.
Een executeur mag de nalatenschap niet verdelen. Dat kan anders zijn als de executeur in het testament van de overledene daartoe een extra bevoegdheid heeft gekregen. De bank zal overigens vaak ook nog een verklaring van erfrecht verlangen. De reden hiervoor is dat de bank dan niet zelf hoeft te beoordelen of bepaalde betaalopdrachten betrekking hebben op een verdeling waartoe de executeur onbevoegd is.

Geen verklaring van erfrecht/executele vereist voor langstlevende partner bij totaalsaldo bankrekeningen onder € 100.000 en ontbreken testament

Als het totale saldo van alle bankrekeningen van de overledene lager is dan € 100.000, de overledene geen testament heeft gemaakt en op het moment van overlijden getrouwd was of een geregistreerd partnerschap was aangegaan, zal de bank geen verklaring van erfrecht of executele vragen. De bank merkt de langstlevende echtgenoot of geregistreerd partner dan meteen aan als de enige die tot die rekening(en) bevoegd is. Dit neemt niet weg dat een bezoek aan de notaris dan toch aan te raden is, al is het maar om zeker te weten dat er geen testament is gemaakt.

Samenvatting en tip

De verklaring van erfrecht is een notariële akte waarmee de erfgenamen tegenover anderen (bijvoorbeeld de bank) kunnen bewijzen dat zij recht hebben op de erfenis. Deze akte is daarom een essentieel stuk in de afwikkeling van iedere nalatenschap. Om een verklaring van erfrecht te kunnen afgeven moet de notaris veel informatie inwinnen, over onder meer de omvang en samenstelling van de erfenis en over de erfgenamen. Dit kan veel tijd in beslag nemen.

Als de overledene een testament heeft gemaakt en in dit testament een executeur heeft benoemd, kan de notaris volstaan met het opmaken van een verklaring van executele. In een verklaring van executele geeft de notaris enkel aan wie de executeur is. De notaris hoeft hiervoor veel minder informatie in te winnen, zodat hij een verklaring van executele al vrij snel aan de executeur kan overhandigen en er een begin kan worden gemaakt met de afwikkeling van de nalatenschap. Met het oog op een efficiënte afwikkeling van de nalatenschap is het daarom ook aan te raden om in een testament altijd een executeur te benoemen.

Bij het afwikkelen van een erfenis is het altijd verstandig om contact met uw notaris op te nemen. Hij zal voor u onderzoeken wie de erfgenamen zijn, zal u adviseren over het (beneficiair) aanvaarden of verwerpen van de erfenis en zal de benodigde verklaring van erfrecht of executele voor u opstellen.

 

Met Recht Geregeld is een product van FBN Juristen. Aan de inhoud van dit artikel is de uiterste zorg besteed, maar door de beperkte omvang is het onmogelijk om alle facetten en gevolgen van een onderwerp te belichten: het betreft een artikel op hoofdlijnen. Voor informatie over uw specifieke situatie: vraag uw notaris of andere adviseur!

FBN Juristen besteedt de uiterste zorg aan de inhoud van de artikelen, maar aanvaardt geen aansprakelijkheid in geval van onvolledigheid of onjuistheid van een artikel, noch voor de gevolgen daarvan.

Wilt u meer advies over dit onderwerp? Neem dan contact op met ons.

Bronvermelding: Met Recht Geregeld, een product van FBN Juristen.